Trịnh Huy Châu – Chuyên viên kinh tế cấp cao, Viện nghiên cứu Tài chính, Đầu tư và Hợp tác, Thương mại Đông Nam Á
Đại dịch Covid-19 diễn biến ngày càng phức tạp, khó lường trên phạm vi toàn cầu cũng như tại Việt Nam. Theo nhận định của WHO, dịch bệnh có khả năng còn kéo dài lâu hơn so với dự đoán ban đầu. Nhiều nhà nghiên cứu cho rằng, do nạn dịch lần này mang tính toàn cầu nên ngay cả khi hầu hết các nước đã dập xong dịch nhưng chỉ một vài nước hoặc khu vực hẹp vần còn virus thì vẫn có nguy cơ bùng phát trở lại.
Trước tình thế đó, với quyết tâm đạt được “thắng lợi kép”, chúng ta cần đẩy mạnh và phát huy hơn nữa phong trào sáng tạo trong mọi lĩnh vực hoạt động thuộc đời sống xã hội. Thực tế chứng minh: luôn luôn sáng tạọ là truyền thống tốt đẹp của dân tộc ta trong chiến tranh bảo vệ Tổ quốc cũng như trong xây dựng hòa bình. Ngày nay, ý chí quyết thắng và tài năng sáng tạo của nhân dân ta là những yếu tố quan trọng hàng đầu quyết định sự thắng lợi trong cuộc chiến chống đại dịch cũng như cuộc sống hậu đại dịch. Mọi tư duy bảo thủ, cũ kỹ, cách làm cũ, lối sống cũ v.v. đều không phù hợp với những biến đổi sâu sắc do đại dịch gây ra. Bởi lẽ, dưới góc độ khoa học công nghệ, lịch sử nhân loại chính là lịch sử sáng tạo không ngừng nghỉ của con người để tồn tại và phát triển trước mọi biến động của thiên nhiên cũng như biến động của xã hội. Quốc gia, dân tộc nào, hoặc nhóm người nào sáng tạo hơn, sẽ đến đích tương lai nhanh hơn và bền vững hơn.
Cụ thể, trong giai đoạn hiện nay và sau đại dịch, ứng dụng công nghệ 4.0 để sáng tạo các loại hình hoạt động trực tuyến phong phú, hiệu quả đang và sẽ là xu thế tất yếu của nhiều nước, trong đó có Việt nam. Với những cơ sở hạ tầng công nghệ 4.0 khá phát triển, trình độ năng lực hiện có, chúng ta rất có thể tận dụng được thời cơ đại dịch để đạt được nhiều thành công hơn nữa trong lĩnh vực quan trọng này. Muốn vậy, không thể không tìm hiểu sâu hơn một số nội dung cần thiết sau đây.
1.Về khái niệm trực tuyến (online), ngoại tuyến (offline)
Theo từ điển bách khoa toàn thư mở (Wikipedia) thì các thuật ngữ “trực tuyến” (online) và “ngoại tuyến” (offline) còn gọi là ngắt mạng hay là ngưng kết nối là những từ ngữ dùng trong thời đại Internet, có ý nghĩa cụ thể liên quan đến công nghệ máy tính và viễn thông. Nói chung, “trực tuyến” chỉ ra một trạng thái kết nối với mạng Internet toàn cầu, trong khi “ngoại tuyến”, “ngắt mạng” chỉ ra một trạng thái ngắt kết nối, không liên kết.
Nói cách khác, khái niệm “Trực tuyến” (online) là một phương pháp sử dụng máy tính, TV hoặc điện thoại thông minh để kết nối hình ảnh con người với con người trong việc trao đổi thông tin và truyền thông tin với thế giới khách quan ở mọi cự ly thông qua mạng Internet toàn cầu ( WWW). Khái niệm “ngoại tuyến” (offline) là hoạt động giao tiếp giữa con người với nhau một cách trực tiếp, trực diện trong phạm vi xác định và không liên kết, không kết nối mạng internet.
- Điểm qua một số ưu thế vượt trội của hoạt động trực tuyến (online) trong thực tế:
– Online góp phần nâng cao năng suất lao động xã hội, tiết kiệm thời gian, giảm các chi phí phát sinh do mô hình làm việc, học tập xưa cũ và công nghệ lạc hậu tạo ra (Thí dụ: xây dựng các trụ sở cơ quan quá hoành tráng tốn kém, tăng chi phí hoạt động gián tiếp, chi phí hành chính, mất nhiều thời gian di chuyển chờ đợi v.v. (có thể giảm đến trên dưới 30%)
– Giảm thiểu nhu cầu di chuyển bằng xe cơ giới, nhờ đó giảm được lượng khí thải gây ô nhiễm bầu khí quyển trái đất. Vừa qua, trong thời gian cách ly và giãn cách xã hội thì chất lượng không khí tại các khu vực cách ly, phong toả đều tăng lên 40%.
– Tạo cơ hội thuận lợi để tương tác và mở rộng quan hệ với số lượng lớn các đối tác khác nhau trên khắp thế giới cũng như trong nước. Nhờ đó có thể nâng cao kiến thức tổng hợp, học tập lẫn nhau, cập nhật những thông tin cần thiết cho cuộc sống một cách tốt nhất, nhanh nhất.
– Hoạt động online góp phần phát triển trí tuệ nhân tạo làm cơ sở sáng tạo phần mềm thông minh cùng các sản phẩm công nghệ cao khác – một lĩnh vực quan trọng trọng thời đại 4.0 mà Việt Nam có nhiều tiềm năng.
– Tạo dựng thói quen tư duy và hoạt động hợp tác, liên kết trên qui mô lớn trong mọi lĩnh vực kinh tế xã hội, khắc phục tâm lý cá nhân riêng lẻ, manh mún của nền kinh tế tiểu nông.
– Mở ra nhiều khả năng kết hợp với hoạt động trực tiếp, ngoại tuyến (offline) nhằm đạt hiệu quả cao hơn trong công việc nhưng không mâu thuẫn hoặc loại trừ lẫn nhau.
– Thời gian ở nhà trong và sau đại dịch sẽ tăng lên so với trước, nếu cuộc sống gia đình không được tổ chức theo định hướng hoạt động sáng tạo sẽ dễ trở nên nhàm chán, đơn điệu, bí bách. Bởi vậy, thời gian ở nhà chính là điều kiện thuân lợi để đẩy mạnh phong trào sáng tạo các hoạt động online hơn nữa v.v.
- Chúng ta đã bước đầu sáng tạo thành công những mô hình hoạt động trực tuyến nào?
– Chính phủ điện tử;
– Làm việc tại nhà;
– Hội họp giao ban trực tuyến;
– Dịch vụ công trực tuyến;
– Thương mại điện tử;
– Dịch vụ ngân hàng trực tuyến;
– Dạy và học trực tuyến;
– Tư vấn và chăm sóc sức khoẻ, khám chữa bệnh trực tuyến;
– Biểu diễn nghệ thuật, hoà nhạc tại nhà v.v.
- Gợi ý một số lĩnh vực có thể tiếp tục tìm tòi sáng tạo các hoạt động trực tuyến (online)
– Dạy kỹ năng sống và kỹ năng sáng tạo online;
– Kết nối online những doanh nghiệp 4.0 thành nhóm, câu lạc bộ doanh nhân hợp tác kinh doanh;
– Kết nối online giữa nông dân có đất trồng trọt công nghệ cao với người có vốn nhàn rỗi ở thành thị;
– Kết nối nghiên cứu sáng tạo sản phẩm mới, dịch vụ mới qui mô trong nước và quốc tế;
– Tổ chức đọc sách online, thư viện online, bảo tàng online v.v.
– Dạy vẽ, dạy nhạc lý, biểu diễn nhạc cụ online;
– Phát triển các hoạt động vui chơi, giảỉ trí, du lịch online;
– Tư vấn pháp luật, trong đó có hành lang pháp lý công khai minh bạch về lĩnh vực hoạt động online;
– Du học tại nhà (đăng ký học các trường đại học nổi tiếng thế giới) v.v.
Tóm lại: Trực tuyến là những hoạt động kết nối con người với thế giới bên ngoài thông qua các phương tiện truyền thông ngày càng hiện đại và internet, trong thời gian tới sẽ phát triển bùng nổ và đóng vai trò rất quan trọng trong cuộc chiến chống đại dịch hiện nay, đồng thời đi trước đón đầu làm cơ sở cho sự phát triển mạnh mẽ của đất nước giai đoạn sắp tới. Sáng tạo thêm nhiều loại hình trực tuyến là trách nhiệm vẻ vang của mọi cá nhân đơn vị liên quan, có ý nghĩa lâu dài, không phải chỉ đối phó nhất thời với đại dịch. Tuy vậy, để phong trào sáng tạo hoạt động online vượt qua giai đoạn tìm tòi, thử nghiệm ban đầu, đi vào chiều sâu, đạt hiệu quả mong muốn, rất cần sự vào cuộc của các các cơ quan chức năng, cơ sở nghiên cứu khoa học công nghệ v.v. Đặc biệt là sự thống nhất nhận thức, hành lang pháp lý, mô hình hoạt động,hướng dẫn cụ thể v.v.
Với sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, sự hưởng ứng của toàn dân, chúng ta có cơ sở để tin rằng phong trào sáng tạo các hoạt động online chống dịch Covid- 19 hiện nay và phát triển đất nước thời kỳ mới sẽ đạt được những kết quả rất đáng tự hào./.
Ngày 4/4/2020
